Monday, January 27, 2020

THÂWM KA HRIA

                   -amama-

Kan awmna hmun leh hun azir hian kan thawm hriat hi  a hlimawm a, a hlauhawm theibawk, ram pilril ah zan ah lehnghal  hmeichhe nui thawm hriat chu  thil nuam a ni lemlo chiang. Zaipawl a aw thûm deuh a mawi êm êm laiin mahni chauha ngaihtuahna ding tak neih laia kawngsir atanga aw thum tak hriat thut pawh hi.

Ni chu eng chen nge a nih a, a sa nge a dul ruih, chhum zingte a awm em? eng hun vel nge ni tawh ang? tih chu ka awmna room atang chuan  a hriat mai theihloh a, ka awmna room chuan tukverh nei thluah mahse tukverh tin chu ventilation atanga lei thlengin parda a in zar dulh mai a, pawnlam thil awmdan nen chuan chu parda chuan min daidang tlat a, room sir kil khat ah chuan Modi a bulb an tih mai LED light chu  a in chhi eng ut bawk a, chhun nge a nih a, zan a nih hriat a harsa hle mai.

He hmunah hian ni 2 liamta atang khan kala awm ngat ngat a, ka thil hmuh a tlem hle a, ka ngaihtuahna erawh chuan chung parda zawng zawng chu kal pelin pawnlam a hawi kual ruai reng thung.

Ka muhil a, ka harh leh thin a, ka harh apiangin chhun nge zan a nih ka inzawt fo a, eng hun nge tih chu ka ngaihtuah lemlo thung.

Aurinna khawl atanga authawm ka hriat chuan min tiharh leh zawk a, ka mumang emaw ka ti deug hial a, “Kohhran mipuite lokal zel rawh u” tih ri chu ka hre rei ruai a. Ngun lehzuala ka beng kan dawh chuan Krismas ruai kil tura sawmna au ri a ni tih ka hre thei a, ka thâwm hriat chu a tak tak a ni a, phuahchawp a ni hauhlo.

Ni e, Kohhran mipuite chuan Lalthar lo piang chibai buk nan leh lawmnan an silhfen mawiber nen Bikin lamah ruai kil turin an kal sung sung ang a. Fatu mawngzang tak tak ten an thiam tawpa an buatsaih sapui rim chuan Biakin leh a vel a zam chuai chuai ngei ang. Fatu puitu thalai rualte pawh hlim takin an lo vir hut hut bawk ngei ang a. Ruai dawh tur an lo awm hmur tawh anga, Dawhkan leh Chair tamtak a lo in rem dul bawk ang.

Ruai dawh hmasa apiangten hlimtaka nui bawk bawkin dawhkan ruak apiang an kil anga, thalai rualten lukhum leh kutkawr bun chung leh apron ha in sa, sawhchiar, sa tui, a chek etc balțina khaiin an lo vil suau suau anga. Fatu duhsak leh ngamtlak deuhte chuan saruhkawl lian an lerk lurh lurh mek ngei ang.

A sa chikima ei theilo te pawh hawihai mai lovin a kil sir deuhah sangha leh arsa bel ilo vel lo tlar bung na bulah chuan an in hawrkhawm ve mek anga, fatu leader pawh sa sem dan endikin a vir sek ngei ang.

Tlema tlai khawhnu deuh ah, chhangchhe ho dawhzawh hnuin thalai nalh taktak ten chaw tlem tete an rawn dawh zawh hnu in, an bul vel a awm apiang masi chibai ti a rawn semkual, fatu zawng zawng rawn 'bro' phei ho khan an rawn dawh ve ngei anga, anni hi masi ti nuamtu an ni a, an ei hma atanga a tuidan tur zia sawia fatute lawmthu hrilhtu awmchhun an ni ve tlat, tuman an tihbuai loh chuan tumah an tibuai biklo a, siam anih chhan ang ngeiin ruai chu puar el euhin an ei mai ni.

Ruai kil lai thla lakloh hlau a thlalatu lo au lauh lauh kar ah, anthur tuilum lo lambelh mekte an kat nuk anga, ruai kil zo lo chibai zeltute pawh va dawh rawh u, in eikhamah in chibai leh dawn nia an lo ti mawlh mawlh ngei ang.

Ruai kilzo tawh pawh haw darh mai lovin a kuang an âwm țhup ang a, biak in cheina te chu thlirin thla an la sup sup ang a, vawt deuh mahse ruai theh zawh ride tum te pawh an in hawrkhawm ngei ang. Zarda kuhva zuartu an luck hle anga, vengdang ruaitheh zo tawh an rawn tlan fua fua thung tawh ngei ang...

Krismas nawmna ber chu ruai a ni kan tilo theilo, a huho a kohhran mipui chawhmeh in ang thapa han eiho te kha a ropuina chu a ni si.. Ruai kiltura sawmna au thâwm ka hriat chu kumdang zawng aiin a ring a, a zing bawk. Mahse, sawmna chu ring leh zing takin hre mah ila tuna ka dinhmunah chuan kil ve thei ka nih tak siloh vangin ka awmna room atang chuan sangtuahna in ka kil ve ta ringawt mai.
KHUM LAIZAWLAH DAWHTHLAK ZAN

                       -amama-

Thosilen mawi taka suih kikawi vel hnuaiah chuan khum dup nuam tak chu a awm a, mar pung silo, chuar bawk silo, mar dul hnak hian puan dungțial zawng hian a in khuh a. Lukham lian tak 2 puar nalh zet, mahse mar ut silo hi in si rialin an awm a. Khum mawnglam ah chuan KQ blanket leh puanlum dang a awm bawk.

Chhun lama hnathawh tur a tam em vangin zanlam hnatlang a ni chho reng a, a biktaka mizo ten kan  nghahhelh Krismas atan in buatsaihna  ngawrh tak neih mek a ni. Veng leh biakin cheiin Johna pawh a buai kher mai, buai viau mahse tunlai mi nihna chuan a tlansan mai biklo. Bawhzui tur message a dawng ve reng a, tih hlawhtlin ngei pawh a duh a ni.

Kristmas ni tluk zeta ngaih pawimawh hlawh Dawhthlak zan a ni dawn ta, mitin an buai nuai nuai a, zingkar atangim bazar lamah an in nêk nûl nûl a, chhun lamah pawh chuti tho tur chu a ni.

“I online reng min be duhlo,” Johna chuan a hrechhuak thut, zanin hi dawhthlak zan a ni a, a hma daih atangin plan an lo siam ve thlap tawh kha a ni a,  mahse a buai vangin zanin programme tur chu a lo mangnghilh daih.

Khua chu vawt viau mahse, enge? Mi pawh an vakchhuak peih a lawm le, kan chhuak ve lawp lawp mai tur a lawm tiin Johna chuan a ngaihtuah a. Mahse vawt a ti em em a, a aw a phui țan tlat, an thiltih lai chu a tifel thuai thuai a, muangte in a tlan haw ta.

Urlawk zan  naupangten dawhthlak zan an tih mai, thalai leh puitling zawkten fiamthu awmze nei taka Dawhthlak zan an tih chu a ni ta ngei mai le, zanriah chhungten an ei mek a, zanlam programme tur chungchangah phone a rik sek vangin room lamah Johna chuan mi a be kual reng a.

Dawhthlak meuh chuan mitin an phawklek a, khawlaiah cheimawina chi hrang hrang enin an tleh dul dul a, uluk takin rawng chi hrang hrang eng karah hmelchhia leh hmeltha an in pose tak sup sup a. Thenkhat hmanhmmawh em em in khawvawt karah  two wheeler in an tlan fua fua a, a then rui phur an carol mek bawk. Ar lo pawm ngawk ngawk pawh an kat nuk mai. Thenkhatin thim zinga thim leh zual chuhin âm takin hun an hmang mek bawk.

Hmun fianrial a duhberte nena hun hman tluka hlu a awmlo mai thei, he zan zet hi chu a danglam takzet. Kumtluana an ui ngawi ngawih leh an vawnhim pawh nula tamtak in an phalrai zan a ni ve tlat a, dawhthlakzan han tih pawh hi a awm lo miahlo.

Johna pawh khum sir ah chuan a ding reng a, khawlaiah mipui zi nuai nuai in thawm lian tak chhuah mah sela, mi ten an hmuha an phawk theihlohna tur hmun, hmun thim leh kawmkar, mi nazawng kal duhlohna emaw zawnbuai ngai lovin a lo nghahfak Dawhthlakzan chu ralmuanna hmun  ah a hmang dawn ta.

Nawm hmel taka khuh mawi khum dup nuam tak chu a pana, a rilru ah thil tamtak a lut zut zut bawk a, zanin a a hmuhtur leh a biak turte, ar a kan pui tur leh amah haw miahlotu te a ngaihtuah a, kum danga a hmanna ngailoh, a tum leh beisei pawh a beisei ngailohna hmun ah a taksa a natna vang chauhin Dawhthlakzan chu khum laizawl ah ngei a hman a lo ngai ta.
KA KAILO KIM

            -amama-

Lawmman hi a petu zawk hi a neitu, a lawm zawk ni âwm tak hi a nih bakah, a lawmman a pe ni hian a ngaih theih a, chutih laiin a dawngtu hi a lawm zawk chu an ni mah lawi si.

Kum tawp leh Kumthar tir nawmna chu Kai kim lawmman lak lai thlalak hmuhnawm deuh deuh en tur a awm a, a hnu lawk ah Chhungkaw hrang hrang thlalak en tur awm leh hi a ni. A pahnih hian neih a har phian mai a, a awlsam hmel zawka lang chhungkaw thlalak pawh hi har tak a ni. Lungrual a ngai si, awm kim a ngai bawk si.

Kai kim lawmman puitlin hnu a lak hi a ropui danglam hle hian ka hre thin. Hrisel țhat a ngai a, chhungte an thih miahloh a ngai a, sunday a thlan laih miahloh a ngai a. Khawmpui eng ang chi ah mah kal a remlo bawk, bial zaipawl leh Para church ah in hman miahloh a ngai a, damloh chi miahloh bawk, sunday a țhenawm hnai leh vengchhung chhiat tawkah kalloh a ngai bawk a, sunday cham turin eng tour programme ah mah tel theih a nilo a, Central board lam exam huaihawt leh interview ah apply loh a ngaih bawk hmel a, heti chunga kum 5/10 kai kim a medal han lak nalhte hi a ropui dangdai hle hian ka hre thin, an lawmpui awm bawk.

Kei hi vawi khatmah kai kim lawmman ka la lave ngailo a, ka ngaisang thiam tawklo tih chu ka phalo a, a cho pawh ka cho phakloh a ni. Naupangte atangin music rawngbawlna ah telin khawi khawi emaw kan kat kual a, sawmna hrang hrangte han tih hlawhtlin chang alo awm bawk nen. Thalai pawlin chumi khami chu tlawh tur an ti a, a phur phur ah ka lo țang bawk si. Para church leh BSI lamah vahchhuah programme a lo awm ve sek a, sundaya vengchhung chhiat tawk an awm lahin mi inkhawm laiin chirhdiak kai luaiin thlanmualah awm a ngai bawk si.

Chhungkhat laina ten Ni duhthlangin chhiat an tawk bik silo a, inkhawm kal mekte nen khaw thenawmah te chhuah rual a ngai a, khawmpui lah a miss phallo chi kalo ni lehzel nen, kum 5/10 chu sawiloh kum 1 chhung pawn khumbet meuha nat ka lo tawk ve chiah zel si a, heng avang mai pawh hian kai kim lawmman hi ka tan lak ngaihna a awmlo hulhual a, heti chunga Kum 10 kaikim, kum 5 kaikim lawmman la nalh thei Țhalai hi engtia ngaihsan tur nge ka hrethiam lo.

Tunah tak phei chuan kum engemaw ti chhung chu ka Kailo Kim thlap tawh. A huaihawttu te hi an lawmlo a ni ang lawmman ka dawng ve heklo a, ka lawm lêm heklo a.
KA CHHINCHHIAH

                     -amama-

Thil thenkhat chu kan nuna a thlen dan a zirin tumlo mah ila hriatreng a hlawh thin a, thenkhat erawh chu chhinchhiah reng a ni thin bawk. Chutiang chiah chuan ka nuna thil thleng hriatrengte chhinchhiah rengte ka nei nual mai, chung zinga tlemte chu kan thai lang teh ang.

1. Lal In:  Lal nih hi a nawmdan tur emaw a hrehawm dan tur emaw ka suangtuah thiamlo naa, Lalte erawh chu an lal hle tih chu ka hria. Sapram kan tih England ah ka zin a , England ah rau rau pawh an khawpuiber London ah ka zin a, nikhat chu  Lal in ah kan kal a. He lal in hi a ropui a, a lar a, nitin hian mi sang tel teh meuhin an tlawh hut hut thin a, a chhunga luh theih chin lut turin pawisa chawi a ngai thung. Lal in tualah chuan duty inthlak lai hi nangching ngei tura kal a fuh a, band rual mawi tak nen a rik hian a ri hut hut mai a ni, a kawt zawl ep hian gallery siam a ni a, chutah chuan nitin maiin mipui an thukhat hmur thin a, lal in vengtu sipai chetla pawh a hmuhnawm em em a ni. Mak tak chu an bandsmen te intiatlo lutuk hi a ni a, thenkhat ţhankin an nih laiin naupang te pawh an tel a ni. Lal in chhim lama garrison ah chungho chu an awm a, duty in thlak dawnin an rawn march thin a mipuiin an lo au dur dur thin a, hmuhnawm a tama mit a tlai takzet. Lal in panna kawngpui ngaw dur zet kara ngil taka kal hi the Mall an tih chu a ni a, chhiarsenloh mipuiin nitin an tlawh hi mak ka ti em em a ni.

2. Double decker: Chutia London a kal takah chuan Bus chhawng Double decker a chuan chu tih makmawhah ka ngai a, London ah hian a tlangpuiin  Bus te Emergency te ho hian route hran an nei thin a, Bus chu GPS a thuam vek a ni a, bus stand ah chuan eng bus nge lo thleng dawn a, engtikah nge a lo thlen dawn tih hi a ib display reng a, tin bus chhungah pawh bus number leh a kal lehna tur anin display reng tgin a. Bus stand ah kan lo nghak a, engtika lo thleng tur nge kan lo hrelawk vek a. Second 20 loliam a ding ngailo  a, hnung lamah a chhuk tur an chhuk a, a lut thar tur hmalamah an lawn thung a, lawn pahin a driver hnenah chuan man pek nghal tur a ni a, travel card nei tan han hrut zuaina tur a awm zel bawk a. Bus hmalam deuh hlekah chuan a chunglama chhohna a awm a, step in herh chho deuh nguai ah chuan kan chho a, a chungah a hmasaber ah ka han thu a, driver ai pawnnk ka thu hma mah zawk awm e. Double decker a chuan a, a chung hmasa bera thut phei chuan khua a thlir zau theih hle, ka bulah chuan mihang nu hi a thu a, pangpar a keng teuh a, mall atanga a lei thu te min hrilh a, a pangpar ang chu tamtak greenhouse a ka neih thu leh Rs 10 chauha ka hralh thu ka hrilh chuan a nui nasa ngei mai.

 Saprama kan theihnghilh loh atan chuan " hello" te "thank you" te hi a ni awm e.

3. Alcazar: Tuai hian ka nuih an tiza tlat a chhawnchhaih tehah ka nei fo thin, Thailand rama sex paradise an tih mai, nawhchizuar 2500 chauh in register an awm laia a nuai tel nawhchizawrhna hmun, Hard Rock Cafe larzet te leh Walking street lar em em mai awmna Pattaya khawpui ah hian, Russian an tama, vietnamese, chinese, burmese etc an tam hle a an sawi danin Indian hi a 4na vel niin American aiin European an tam zawkna hmun a ni a. Thianglo chiah hi a thianglo ni maiin ka hre hial. Tuipui leh khawmuala intihhlimna chu a awm kim vek a, mi chitin an awmna hmun niin a lang. He hmunah hian show ropui tak  a awm a 1 chu Tiffany show a ni a, pakhat leh chu  The Alcazar show a ni.
 Alcazar show: en tur chuan ticket lak a ngai a, cold drinks free a in tur a awm bawk a, hall chhungah chuan mi chitin an awm a, camera hman phal a ni lova, mahse a ruka hmang an tam hle a, duty ten  laser in an chhun chat chat thin. He show ah hian naupang atanga puitling thlengin ladyboy an tih mipa hmeichhia anga awm ten hun an hmang thin a, an lam thiam em em a, an zei em em a ni top. An comedian te pawh tuai vek an ni a. Story leh theme neiin an show thin a, thildang zawng aiin an kap lam en ngut ngut a awl em em thung.

Show an neih zawh chuan an hall sir ah chuan hmun zau tak a awm a chutah chuan an super starte chu an lo awm vek a, duh duhin thla lakpui theih an ni a, thla lakpui man erawh chu an mahhni kan pek zel a ngai thunga,  a tlangpuiin bath 40 INR 80 velin thla an lakpui theih a, an hnute pawh a sawh tawn tawn theih.

4. Electronic commode: Bangkok hi khawvel sumdawnna liantak niin awmlo hi a vang em em zawk a, ka hotel ah chuan ka la hman ngai reng reng loh leh ka la suangtuah ngailoh toilet hi a awm a, European type anga siam hi a ni a, han thut hian a vawnban dinglamah hian hmeh tur a tlar tuar a, commode chu a lo vawt a nih chuan a luma han thut mai turte, a hnung lam chu thlawhtheihna seat anga han tih awn deuh te, mawng silna tur chu a vawt leh a lum, a kgawh na leh a zawi, a awm vek a,  awn tak pawn a thut theih a a tihsannin a tih hniam theih a, mawng silna tui pawh a khawh pangngai leh a darh deuh te a vawt leh a lum te a theih vek a duh aia thut rei a awl hle.

5. Ram pakhat ka zinna ah  chuan an thingtlang lam deuh khua Chantaburi ah kan kal a, tuifinriat kam maia awm a ni a, an bath room ah chuan shell hian mawi takin darthlalang frame te, ke tah faina an siam a. An inbualna chu tuikhuah te ang maiin an siam a, thawl nuam takin duh ang thalin a chenkual theih a, chhun nisat laiin inchung an ti kâng daih a, nisa hnuai beach a inbual ang mai kan ni a, tuilum leh a vawt herh chhuahna chu lu lam leh mawng lamah an siam a, patling pawh reitak inbual a awl hle.

6. Ram pakhata ka kal lehna ah chuan riltam takin eitur kan zawng a, ramdangho tih ang bawkin an shopping mall lian Taw Win Centre ah chuan ei leh in lamna changkang zet a lo awm a, hnam hrang hrangnin dawr an siam emaw tih mai tur hi a ni a, kan hawi  deug vang vanga, ka bul maiah chuan Indian dawr  a awm a, a bang chu glass vek a nih vangin a hmuh theih vek a, a piah ah chuan European ho dawr a awm bawk a, Indian dawr ep chiah ah chuan Korean dawr a awm a. Vai diktak hian foreigner tan pawh kan chaw hi a tui a, an duh a sin, i in chhir lovang a rawn ti vei luam a, indian anga min ngailo ta sa sa tiin a epa Korean dawr ah chuan ka lut ta a. Dawhkan chu awmze nei deuha rem a ni a, dawhkan chungah chuan rel kawng ang hi a kawi ngei nguai bawk a. An khualchhawn chuab " Sir pawisa i pek lawk a ngai" a tih vangin ka pe nghal a, menu a awmlo a, ka hmaah chuan chaweina thleng fork leh spoon leh knife te a awm a. Reilo te ah chuan ka piah lam chu an ri hlut a, Rel head nalh deuh hian hma hruaiin dawhkan tin ah chuan an rawn tlan kual hi a lo ni a, a hnungah chuan eitur chitin a rawn phur hi anlo ni a. Chu rel chu dawhkan tin ah chuan a tlankual ngat ngat mai a, muang changin a  thil phurh ei tur chu kan lak hman ngei nan a tlan kual a, eitur chitin reng lui sa, khawmualsa, chaw  leh chhang leh in tur chitin chu dawhkan tin ah phurin a tlan kuala, a nuam a, a dangdai a, duh aia tam ei pawh a awl hle mai.

Duhtawk ila phur thut a chhunzawm atan dah hrih ang.
PUITLING FILM KHA

                     -amama-

Kumthar hlim hlawt January khaw vawt vin tuk mai lai zan khat chu, zandang zawng aiin  vawhna hian țan a la  ni mai awm hian a hik/hit vung vung a, a vawhna belhchhah tur tawk lekin thli lah chu a thaw vel hawr hawr bawk nen, Chhawrthlapui meuh pawn vawt a ti a ni mahna, chhum dum a in hliah tir zuk zuk mai.

Chu zan khaw vawt danglam em em zan chuan lohtheihloh thil vangin chhuah ka ngai tlat mai a, ka ke ah mawzalum leh phawikhawk, ka kut ah kutkawr, ka lu ah lukhum lum chi nen, kekawr lum chi leh lumlo chi hak thuahin jacket leh nghawng veh lumna nen ka rihna tipung tham tur zet inbel chungin ka chhuak ta a.

Ka tih tur pawimawh chu ka tih mek laiin a changin pawn ah a changin inchhung ah awm a ngai a, midangte pawh an awm ve nual a, pawn lam titi chu a variety in a ring hle zawk a, inchhung lamah erawh chuan thawm dim deuhte ngaih chang a awm bawk a. Rei tawk fang in chhunga ka awm  hnu chuan pawnlam titi zawm ve in ka ding kak ve vei țang a.

Pawn boruak vawt thaw her her kara ka han hawikual vel chuan Puitling Film ka rilru ah alo lang zawk mai. Krismas leh  Kumthar laite khan he Puitling Film hi ka rilru ah a lolang leh nawlh thin a, mahse ka hrereng zui lem lova, zanin zet chu a luhin min luhchilh hi a ni taber mai. Awm mai mai harsa ka ti a,  hmuh chakin ka vân ruai a ni ber awm e.

Patling, țhankin zet tawh lucklo em em pawh ni silo in Puitling Film ka ngaihtuah ta tlat chu ngaihtuahna thinghlim a nih leh nih loh pawh ka hrethiam theilo. Chu film  ah chuan tunge lolang dawn hrelo mah ila, zanin hian ka en ngei tur a ni tiin keimah leh keimah ka in tiamkama, kumthar resolution ka siam ta bur mai.

Ka awmna piahlawk, pen zat pawh chhiarkim thlap ila pen 70 pawh tlinglo turah chuan Puitling Film en turin ka kal ta nge nge a, ka kianga awmve ten min thlir zui thap naa, hnunglama thil awmte aiin hmalama Puitling Film chuan min pawt na zawk si.

Uipa țial lian zet mai, chain dul hnuka thlun hian mawl hmel zetin min lo en hô mai a, ka rin ang ngeiin min uksak zui reng renglo a, vengtu tha a nih chiahloh hmel, inlengte thutpindan lo zawk, in neitute mut pindan zawkah ngei chuan min lo koh vangin ka lut ta. Puitling Film en tuma kal Bedrooma kohluh ka han nita chu a sexy nghal ngawih ngawih hian a hriat a, Modilight LED te pawh chu a eng romantic ta riauiin ka hre hial.
Room chhungah chuan Khum zau zet mai a lo awm a, enchian chuan khum 2 dawhzawm hi a lo ni a, a 2 a dawh zawm a nih hnu hian khum dung lam aiin a vâng lam chu a sei daih tawh nghe nghe a, khum sir ah chuan China siam electrict heater hi alo eng sen phût a, a hual velin naupang chair ni awm tak a awm bawk a. Ka vei lamah chuan kan tihțhin ve dan tho in dahrawk na hmun hi a awm a, thil chi hrang hrang  in anglo tak tak hi  dahrawk rawk vek an lo nive a.

Heater chuan room chhung boruak chu a vawng lum nuam hle. Chu heater bul maiah chuan a changtunu ber chu alo țhu a, han melh thuak pawn Bra a halo tih hi a chiang ngawih ngawih a, ka lam hawia a rawn nuih deuh saih bak chu a thiltih laiah a buai chhunzawm a, han hisap zui chi pawh nibik hian ka hrelo. Khum zau zet mai, mipa naupang rual tan chuan Wrestling Ring ropui tak atana hman tham zet chungah chuan uluk vaklo in lukham alo awm deuh thluah a, mar lutuklo, chuar chhiava chiah  silo hian puan nalhve deuh hian inthlahdah hmel deuh hian alo inkhuh a.

Ka zauthau nge ka helhhawlh pawh in hre manglo a lut ka ni naa, khum zau tak chunga lukham sawkkhawm lo nghenga ke pahnih thluang zar a lo țhu chu ka en a, a vawt bawk si, a ni pawh chuan Lukhum lum a khum a, sweater a ha a, jogger pant hnuaiah chuan secondhand rawng deuh mawza lum a bun bawk a, han en thuak mai pawh chuan mipa tisa chakna hi a kaitho lo takzet a, enchian phei chuan a hnawtțiau chiang hle mai. Reilote kan titi a South Asia leh India  chhim lam kan han thlur thuak thuak a, Ar sual huai leh khawlum huna chaweiho thleng kan sawi hman.

"Kan khuaah Puitling Film" tih ziaktu #Bena Ralte ka hriatna hi chu a rei tawh hle a, rinna hmunkhat nana na chu kan ralkhat in hriat hle a, hmel kan inhmuh hma daihin kan in tâwng tawn viau tawh a, keimah tluk zetin a țawngthei tih ka hriatna a rei tawh. Tumkhat chu vairama show kan neihnaah a rawn lang hlawl a, a rawn inchei nalh phiana, hnamdang karah pawh a langsar em em lo, chu chu chiang taka kan inhmuhna chu a ni a, vainu a ngaizawng zuia ka hriat vangin ka chîk hle a, ani tak tak em tih erawh chu ka proof hman talo naa, Assam Agricaltural University zirlai nu kha a nih ngei ka ring. A hnu fe ah Car sawi bui mai bulah hian hmel sawi buih hian mangan hmel zetin a lo dinga, ama siam tur ni awm fahrana a tihdan tur mechanic ho a hrilh laivel ka hmu leh tak e. Kei chu sawiloh ka țhiante takngial pawn an star duhloh tura ka rin kan khaw nula a rawn bum thlu teh mial a, mi zawng zawng aia tifuh inti hmel hi a pu zui nghal pang.

Amah nena inhmehlo zet hian a zaithiam teh tlat a, zoram khawvel huapa lar zaipawl ah te pawh a telve phak a, guitar perh pawh a thiam nal ve khawp. A nek hi ana ve a, a hnathawhna ah pawh fak hlawhte zing ami puten an rinber a ni ve phak.  A mizia hi ka duh laiber chu a ni a, chu chu i fiam peih chhung a dawh peih anga, i fiam angin a fiam let bawk ang che. Pa hlimthei chhenfakawm tak a ni. A hnathawhna vang hian a vak zau viau a, kan ram dung leh vang hi a dai kim a ni ber awm e. Heti khawpa buai chung hian a hunawl a hmang țha a, fa pawh inchhangbung dik thlapin an nei zel thei. Chupa ngei chu a ni Khum zau taka lo thuthluang duai chu.

Hun laklawh zetah ka va tlawh a, laklawh miah lovin min lo dawngsawng a, kan titi a, mi rel lovin, “Kan khuaah Puitling Film” tih lehkhabu chungchang erawh chu, kei Puitling Film en tuma kal pawn ka sawi ri talo reng reng.
CHENGKAWL

              -amama-

 “Even a snail will eventually reach its destination.”

A hming hi tu pa phuah tak ni ang maw, a anpui a awm miahlo a, a awmzia lah keini ang duang hriatfiah thiam rual lah ni hek suh. A mah ngei pawh hian a hming a ni tih a hriat hi ka ringlo reng reng a, chuti chung chuan a mah kan han hmuh phat hian chengkawl a ni tih chu hrilh leh ngai lovin kan hrechiang viau lawi si.

A hmel a thalo a, a pian lah a nalh heklo, a bial a ni emaw, a sâwl a ni emaw faktlaka pian nalh an neilo hrim hrim. Lui ah pawh lui mawngah, lung leh balu vaivut bêlin an dam hunchhung an hmanga, hmanhmawh eltiang mahse an che rang thei silo. A hmel lai tak sawitur avang a, a mit leh ka lah hmuhtheih nei hek suh. A sakruang hian rangkadar a chawi hlawl lo a ni ber. Mahse Chengkawl ah hian entawn tur kan nei, muang changin che mahse a tumram chu a thleng ve nge nge thin, hmanhmawh vanga in paltluk aiin hringnun ah pawh hian muangchanga tumram thlen chu a thlan nahawm zawk fe a ni.

Khatia kohhran țhalaiin Goodfriday hmundanga hman an tih kum kha;  phur takin kan in buatsaih a, zaipawl pawhin Goodfriday hla kan zir tluk tluk a nih kha. A hun a lo thleng ta ngei a, zaipawl form nen mahni puanthuah têlin kan kal ta a, a hunlaia awlsamber leh kawngchhia ngamber Tractor hnunghnuk nei ngei mai ah hollow guitar vuan chungin kan in sawhthla a. Kawng chhe miahlo ah pawh kan chuanna chu insawh bauh bauh tur a ni tawh veinen, kawng chhe diak karah kan han tlan chu kan thle lâwk lâwk mai a, Guitar keng kan nih vangin zai ngei kan duh si a, “Lawngchawlhna chunglam Jerusalem...” kan bu rual dual, “Lal hungchhung..” kan ék țhawt, ava sawhna ve.... hla khat pawn a daih rei hle mai. Zanriah ei hun vel ah kan tumram kan thleng ta. Tractor atang chuan kan han țum thla sap sap a, min lo hmuaktuten kan thlenna turah min dah zung zung a, kan kal darh hma in kan Leader chuan, “Zan inkhawm tlai lo ila, mipa in necktie awrh vek nise,” tiin a puang a, kan liam ta sung sung a.

Kan thlenna te chu an fel khawp mai a, min lo chibai thuai thuai a, kan in silfai zawh chuan zanriah kan kil nghal a. Power supply an la neihloh vangin khawnvar êng hnuaiah chaw kan ei a, a țhen tan a eng țha viau a a țhen kan thim thung a, an tlangval chuan an khawnvar chu a hungsawn chhen leh nghal. An venga chawhmeh a van zia thu leh nimin lama luia an kal thu te a sawi luam pahin Nuber chuan, “Hei chauh hi chawhmeh kan nei a” tiin Chengkawl a rawn bun ri ruih a, kan ei ta. A tuihang kan han hawp a, a lo tui phian a, a tak chu ka han suak a, a sawl chi hlir lian pui pui a ni a, Paber style in ka han hip ri ve hrawih a, ngawiteh, ava thak tehreng em! Mahnilo maha hmarcha ngamloh nak laiin, chaw tam deuh ka bar zui vat a, a zia deuh ta.. ka thleng ah chuan Chengkawl țhankin 5 lai a la awm a, ka hip leh, a thak viau zel mai, a thak chu ka ka chuan a hrethiam thei mai a, ka hmui lamin a hrethiam thei ta tlat lo. A kawh vu tawh in ka hria a, a tui kha a thak silo, engti zia nge le tiin a 3 na ka hip leh, ala pangngai reng. Ka ka leh ka thinchhiatna chuan tuar thei mahse ka hmui kawh sa hut hut chuan a tuar thei tawhlo a ka thawhsan ta.

Zan inkhawm pawh a chakawm talo hle naa Zaipawl zai tur kan ni si a, leader in tlai a phal silo, thlenin ten chaweinaah khawnvar an la hmang bawk sia, thimzingah inkhawm turin ka insiam sawk sawk a rang zetin ka chhuak ta a. Biak in petromax (pump khawnvar)  eng hnuaia ka han in enchiang chu ka necktie a letlinga mawza inkhinglo ka lo bun bawk a, thiante hnunga biru chungin ka in siamtha thuai thuai a, a zan khatna chu kan tlingtla ta.

Goodfriday a lo ni taa, tukțhuan ei hma in țhian bik ngawih ngawih Tractor ah pawh ka bula nu hnâpa țhute thlenin ah kava leng a, zawhte an lo ngah khawp mai a, an ni chu an thlenna an changkang deuha an hmeh tui deuh anga ka tih rilruk laiin Chengkawl tho an lo hmeh a, an vanneih bikna chu a thak velo kha a ni. Chutia ka len sur sur lai chuan ruah a rawn sur ta buan buan a, a rei vaklo naa a tam phian mai. Tuihawk a luang dum dum a, chapal khaiin huh hnuangin thlenin ka pan a.

Goodfriday a ni bawka chhung inkhawm kan nei a, tawifel takin thleninpa in hun a hmanga, chaw ei a siam tir nghal a. An chawei siam chhungin tlai ka hlauh vangin kalo in siam lawk e ka tia pheikhawk leh Kekawr te kalo ha lawk diam a. Chaw kan ei ta a, nizan khan vawi hnih ei nghal mai ila a awlsam mai awm e tih tur hian nizana kan ei ang chiah kha tukin mess pawh a ni leh a, Chengkawl thak bawk kan hîp leh a, mahse tihdan ka thiam tawh a, tuisik ka in chhawp lawk thlapa, ka hîp tur apiang ka sil zel a, tukin chu hmui kawh luk ka pumpelh ta a, mahse a sen hlur tho mai.

Zaipawl form leh necktie nen inkhawm turin ka chhuak ta, pen 10 pawh ka pen hmanlo ka pheikhawk ah chuan chirh ban em em hi ka pheikhawk lêt zeta rit hi a kai ta mai a, thlenin pa chuan, “Ruah a surin pheikhawk kan bun ngailo, a bun theihloh” a lo ti thuai thuai a. Ka pheikhawk pawh chu ka dah leh ta a, an khaw leilung hi tlak lei ban tak chi a ni a, tukin ruahsur khan alo ti ban lehzual bawk nen, khup thleng dawna kekawr lip chho in ka kal ta a.

Biak in kawtah țhiante ho pawh nui țhâ hian an lo dingkhawm a, kamis nalh leh kekawr nalh tak nen Necktie nen ke lawng in kan ding ta fur a, kan nulate pawh an bang chuanglo an pheikhawk sangte in lamah dahin kelawngin hmai hnawih paw vu in an lo thleng ve ta hlawm a. Ruahsur ban hlim mai a nih vang nge ni Biak in chhungah chuan Thomitchhaih an tam em em mai a, kan kutin kan hmai kan veng a ni ber a. Zaipawl kan han zaite chu pheikhawk bunlo a necktie awrh kan ni bawk nen solfa vaitu phar zat zet thomitchhaih vangin kan phar ve hlawm bawk a, a hlimawm dangdai hle mai.

Zan inkhawmban a haw tur kan nih vangin inkhawm banah bag kan siamnghal deuh mai a, vawiin chawhnu lama khua kan chuan kualna lamah kan tawlhthlu nasaa, kekawr mawng berh kan nei deuh vek leh nghal a.

Zanriah ei alo hun taa, zanin chu a tawpna tur, chawei pawh, inkhawm pawh, zaipawl zai pawh, engkim a tawpna hun a lo nita a, rilru pawh a phawklek deuh hrâ nghe nghe a. Zanriah kan kil taa, thinlunga beisei deuh nei chunga ka han kil chu : a ngai chiah. Chengkawl thak bawk kan hmeh leh pek, mahse zanin chuan tumbu bai a tel ta, puar takin chengkawl thak ei miah lovin ka ei thei ta.

An tlangval nen kan chhuak ruala, “Enga tinge Chengkawl kha in tih thak kher a” tiin ka zawt ta tawp mai a, a ni chuan engdanga min chhanglo chuan, “Chawhmeh chu a thaklo a tuilo” a ti awlsam ta êt a. Ka hmui kawh vû, sen hlur te, ka chengkawl thak hîp vanga ka thin na vung vungte kha hre ve ngat se chuan an inchhir ve ngawtin ka ring.

Zanlam inkhawm pawh chhunlam ang bawkin necktie nen kan ri leh țap a, pheikhawk chu kan bun chuanglo a, anmahni pawn an bun chuang hlei law, petromax (pump khawnvar) eng chu a rawn alh leh zuai thin a, chu veleh chowkider chuan a khaina hrui a han thlahdul a, pulpit lamah chun eng anga pawimawh pawh lo dingin lo ti mahse lamtual chhuat ah chuan a pump ri pawp pawp a, an herh thim zauh zauh bawk a, a eng tha ta tihah a khai chho leh mai thin a, a hmuhnawm phian mai. He petromax eng bawm hian rannung an lo thlawk lut sup sup a, vaihmite a tam em em bawk a, kelawnga awm kan ni si a, kan in hiat ngat ngat hlawm mai a.

Sermon sawitu chuan a tawpnan tiin zaipawl min han sawm leh a, Petromax eng hnuaiah chiah chuan kan dinga, kan zai ta. Ke a athak em em bawk si, a lum si, leader in Tie min awrh tir bawk si nen zai tui a har hle a, chu a chhapah pump khawnvar bawmtu rannung chu kan zai âng lai kâ ah an lut chhén mai bawk a, mahse kohhran mipui ten zaithiam min ti em em tho.

Kha hun hriatreng loh chi hauhloh kha, ka hrereng zui ta zel a, ka hriattel zel pawh Chengkawl tih thakloh tur tih hi a ni bawk.
SULEKHA BLACK

                     -amama-

1934 khan Nanigopal leh Sankaracharya Mitra te unau chuan an nupuite Purbima leh Urmila te siam pentui (ink) chu an zuar chhuak a, an farnu Kalpana chuan nasa takin a pui bawk a, an khua Rajsahi (Babgladesh) ah chuan an lar hle tawh, Rabindranath Tagore in a phuah sak Sulekha tih chu an brand hming atan an hmang nghe nghe a. Kolkata ah in suanlut in Bowbazar ah factory an din ta luah mai a, India rama pen hmang zawng zawng chuan ink 2 chiah an hmanga chu chu Quink leh Sulekha a ni a Sulekha hi a lar hle zawk a ni. Sulekha chu ziak mawina (calligraph) tihna a ni awm e. Khawvel thiamna lo sang zelah Industrial revolutuon lo awmin ziahna hmanraw thar ballpoint pen a lo chhuak taa, khawvelin an ngaihvena an bawh ruih ruih a, Sulekha ink pawh chu a hnawng titih ta hial a, 1988 khan tih tawp( khar) a lo ni ta hial a. Mahse hun lokal zel ah digital world ah 2005 khan Sulekha chu dinthar leh a lo ni ta a ni.
Sumdawnna ah hi chuan thil hi a kawp a thuah a lo awm zel thin angin, Surekha Ink a lo chhuak leh a, an ni hi Mumbai a printing ink siamtu an ni,  a black chu a taklo deuh zawk avangin a lar vaklo a, Royal Blue erawh chu an nei tha hle a, mahse an ni pawh Industrial revolution hian a vaw chhe ta nghe nghe  a ni.
Bottle nalh deuh tak hmangin 1943 a din Chelpark Ink chuan kan ram a deng nghing leh lawih a, an ink pawh a pure tha a fak pawh a hlawh viau naa anni pawh ballpoint pen chuan a khing thla zui ta bawk a.
Fountain pen Nib  tle vervawr, china lam chhuak Wingsang nei phak han nihte kha a nuam em em a, a nib a lianthaa, a uilei a fai rei bik a, a leak bawk silo, mahse wingsang pen pawh chu Ballpoint pen chuan a tlâwm zui ta zel a ni.
School pahnih in hnaihte in a awm a pakhat chu a chuan hnuai deuh vangin pawlthlang kan timai a, a sang zawka awm chu pawlchhak a ni leh mai. Pawlchhak chu Primary a ni a, pawlthlang chu Middle a ni thung a, chung school 2 te chu zirna lama ka bultanna hmun chu an ni. Class  khata  a te pawl leh a dawihber pawl nih hrehawmzia ka zirchhuahna a ni a, huai pawimawhzia leh ka huai loh si zia ka hriat nawn fona a ni bawk. Kid nihna diktak hi he school 2 atang hian ka hrechiang em em bawk a ni.

Pawlchhakah chuan pencil chauh kan hman vangin harsatna paltlang tur ka nei tlem deuha, pawlthlang kan luh phat atangin ziakna tur ah buaina ka nei ta. Pawlthlangah chuan pencil an lo hmang tawh lova fountain pen vek hman alo ni ta a, pen tha chi neih zawhloh chuan a tui kha a leak duh em em mai a, chuvangin a zo thuai thuai maisi a, a bura pai a ngai hial a, a dawi ber pawlin a bur meuha a tui kan pai takah chuan mahni aia huai zawng khan min tawmpui leh lawisi a, a hek lehzual duh em em a, ka hnial ngam eih silo a. School ipte (bag kan ak ngailo) chu pentui hian a luan rang reiruai mai thin a, ipte a kai chu a zia deuha lehkhabu a a kai hi a pawi em em thin.

Kan pawlsang ve tawh deuh bawk a, kan ute tihdan entawn in kawrhmaah pen pai kan ching a, pen thalo kha chu alo leak tho si a, uniform kawr hma hi pentui hian a ti val kual pup thin a, a sukfai a har zek lehnghal. Sulekha balck ngei kha a dum tha bik em em a, kan duhbik hle a, a pawl pawh awm mahse a dum kan lei hram thin a, mahse a dum chu leitur alo tlem tial tial a, Sulehkha Royal blue kan hmang nasa hle thin.

Fur ah mawlh hian kan buai thin a, naupang ta nana na chu ruah do haw chang kan ngah si a, kan kawr hnuaiah kan ipte kan thukru viau naa, in kan thlena kan han inphawrh leh hi chuan kan note pawimawh te chu chhiar theih lohvin ruahtuiin a lo chiah khawbaw a, a pherh veng vung mai a, a huh nasa zual phei chu lehkhapuan rang ruai bak chan kan nei ngailo.

A changkang hmasa khan Wingsang pen a nih loh chuan ballpoint pen an nei ta zel a, an ziah pah in an ballpen chu an hmet dawka an hmet tlum leh vel thin a, kan hmu duh hle mai a, a tui (refil) lah chuan a daih rei si, ruah in a nan pawn a pherh ve miah bawk silo, tha kan va ti tak em aw.

Vaiputara a awm a, Gurkhali putar thau mum kang mai, ngo vuah leh sa tha deuh, hmaibial lam, mizotawng thiam em em, sipai bang nia kan hriat, mahni chauha awm, a awmna in a dawrkai nghal hi a ni a, school 2 inkara awm a ni bawk a, naupang ho hian kan bawr luih luih a ni ber mai.

Thil changkang leh tam pawh a zuarlo a, Pakora, chana, marble, chhang tih vel chu a zawrh langsar pawl a ni. Vawikhat chu ballpen a zuar ve a, chu ballpen chu dar a siam, silver rawng nisi, ze nei deuh, hmeh chhuaha hmeh tlum leh theih a ni a, pendang aiin a te  fâl nalh a, ballpen tui  thun theih chiah ang leka lian a ni a. Nu leh pa changkang deuh nei chuan an lei sup sup mai a, kan hmang fur hlawm mai.

He dawr Vaiputara dawr hi nitin sikul țan hma, chawlhlawk leh ban ah kan bawr lut lut thin a, a ni putar che muang si chu a in daihlo em em a, ‘chana ka duh, badam ka duh, chhang i nei em?, pakora cheng 1 man....’ duh hi kan sawi luai luai a, a inbuatsaiha a virbuai lai chuan naupang huai deuh ho chuan a thil zawrh chu an lo trick (la ru) zel bawk a, nitin khatiang khan kan tiziaha, a changin min umchhuak vek thul, a fimkhur seng nganglo a ni ang, nitin hian ballpen zuar kan sikulah an awm ziah thei.

Sulekha te Surekha te Chelpark te chuan zawi zawiin min liamsan a, ballpen chi hrang hrang man tlawm deuh zawkin a lo chhuak a, refil tereuhte aiah jotter refil te alo chhuak leh zel a, Ink hun chu kan thlah liam ta duai duai a, khawvelin Millenium a hman hnu 2005 vel atangin a duhbik riau te tan leh Calligrapher te tan alo chhuak thar leh ta a ni. Sulekha i hmang hman a nih chuan i junior viau lo tihna ani ang.

Sunday, January 26, 2020

KA PA KA NGAI THIN


A hun a lo thlen tawh hi chuan hriatchhuahloh tumin thupbo tum pawh ni ila ka hlawhchham ziah ang.

Nimin ang maia thinlunga chiang leh thar hi kum 10 alo ni dawn tep ta mai.

Kan zingah awmreng turin duh mah ila, min kalsan hnai tawh tih kan hrethiam a, ka computer ah chuan engpawh thlengin buai deuh nuaih nuaih mah ila, makpa te tan chet a awlsam zawk nan engkim thil pawimawh tur ka ziak lawk vek a. Chu ka thilziah chu hman atana ka duh miahloh, mahse hman a ngaih thut pawha hman mai theih turin  kan laina hnaite hming leh an phone number te, eng vanga zualko kal tur nge kan nihte chu a ni a. Chu ka computer dawhkan hnuaiah chuan mipui hmaa sawi theihloh palh hlauh thu ah a chanchin press a ka chhut tir chu ka tiang urh bawk a.

Chhunlamah chuan hmasawnna awm em em lo mahse zual lam kan panloh vangin ngaih a ngam a. Zanriah ei hunlai atangin kan ri hak  hak ta mai a. Thenawm hnai an lo thleng zut zut a, karlo ah kan in leh tual kan khat hmur tawh a. Ngai em em in, thlahlelin hmangaih hle mah ila, chatuan atana min kalsan lai kher chu ka en ngam nganglo. Kan room lamah ka lut a, biangah dan senloh mittui a luang nguah nguah a,  rilru a mang vek, chutih lai tak chuan puitling țap thawm a rawn ri hak a, a kal ta... chatuan atan Ka Pa duhtak chuan min kalsan ta.

Enge ka tiha ka veikual sek ka hrelo a, mi zawng zawng hi an lokal emawni, kan in leh tual zawl leh thenawmte in thlengin an khat vek a, mahse tunge lokal a lokallo pawh ka hre tak taklo.

Zankhua in kan in chu zai leh khuang riin a luah vek a, khawvar dawn hnaih lamah chuan Ka Pa an zalhna lamah chuan ka thu a. Ka Nu leh ka unaute chu hmel ngui tak mit bui luk in an lo thu bawk a.

Chu zan chu a tawi hle mai, theih nise zan sang sawm kapa kha la zaipui ka van duh em! Mahse, khua a var anga, chhungkhat laina  an lokal anga, kohhran leh khawtlang ten min tuamhlawm dawn si.

A tuk nghahhlelh awmloh zet chu a lo chhuak ta ngei a, khualkhua atangten mite an lo thleng zut zut a, inpui nghak ka nih miau vangin ka pa vui tura lokalte chu ka lo dawngsawng zel a, kan beisei leh rin phakloh atam an lo pungkhawm a, hmun remchang awm zawng zawng ah lirthei an dah zel bawk a.

In lamah hun hman alo ngai ta, urhsun takin Puithiamin hun a hman lai chuan, a fate zinga naupangber chu thusawi turin min ko ta a. Mi zingah zak vaklo in vawi tamtak thu ka sawi tawh a, function pawimawh leh event lian pawh ka host fo naa  ka pa ruang chunga thu ka han sawi meuh chuh- ka lei hi phuarin a awm a, ka kha a chih a, sawi tur pawh ka hrelo.

Biak in lamah hun hman tur a nih vangin Puithiamte hruaina hnuaiah ngawirenga kawng zawhin Biak in kan pan a, Biak in chhung chu mipuiin a lo khat titih tawh a. Biak in gate ah Upa ten lo hmuakin zah takin Biak in chhungah an zawn lut a, hetih lai hian Band rual ten, muang fan raih leh lung kuai em em hian, "Ka Lalpa duhtak, min awmpui ang che" tih hla an lo ham ri ruai ruai bawk a, a hunna tura siam maicham hmaah pangpar mawi em em te nen an hung ta.

Ka pa puala Inkhawm hnuhnung hmang tur hian Biakin thutthleng in a daih lova thutna changlo te kha an va tam em!

Luaithli nul ban har kan ti,
A rem silo maw? Hring zinga len hi;
I sul i hnu kan chhui senglo,
Kan ngai em che Zuapa lokir leh rawh

I dawn velo em ni i thai leh hrai,
I tello a laitual kan leng tur hi;
Tinkim dawnin tuar har kan ti.

Aw, Lal Nunnem vankhua ami,
Ka zuapa ka duhlai  kha,
Min hlan sak rawh ka hmangaihna-vawikhat talin.
THINLUNG CHAHBI

              -amama-

“Chahbi kawltu ka nih dawn chuan nang  Tala nila, Ka  tel lovin famkim lo la, i tel lovin famkim bawklo ila, Chatuan an sawi thin hi zan khat lek ah i chantir dun ang hmiang”

Thil pahnih awmdun khât tak, mahse a mal chauha famkim silo chu Tala leh Chahbi hi a ni. An pawimawh ve ve a, pakhat zawk zawk a awmloh chuan an ropuina a bo zova, an hlutna a tih tlawmin a awm thin. Tala amah chauha a awm hian hmanna a awm lo ang bawkin Chabi pawh amah mai chuan hlutna engmah a neilo.

Siamtu hian leilung luahkhata, chi tamtak thlaha lo pung turin malsawmna nen he lei ah hian min awm tir a. Mihring mipa ah leh hmeichhiaa  A siamte hi inkawp tura a duante an ni.

He Thinlung ropui, siamtun mittlunga a siam hi, a chang chuan a petek a, a tlu a, a bo thin. Thinlung thianghlim chu zawi zawia lo thanglianin, duhna leh itna te, duhthlanna ten a seilian chho a. Engmahin a a tehkhin zawh rualloh Hmangaihna pawh chuan a lo bawhbet ve ta hial mai.

Nidanga tawn ngailoh, hriat ngailoh leh temchhin ngailoh chu mi fanu/fapa vangin kaihharh a ni a. Tala a kalh chu ri rawk khawpa hawn a lo ni ta.

Hmangaihna thinlung kawngkhar hawn a lo nih hian a chahbi erawh chu midangin an kawl si thin. Thinlung chahbi kawltu chuan a kalh leh loh chuan inhawngsa in a awmreng tawh dawn em ni ang?

Thinlung chabi kawltu chuan a hlamchhiah chuan hmangaihna thinlung chuan a tuarzo thin lo, a chauhphah a, a thih phah hial thei a sin.

“Nang hi ka tan hmangaihna parvulna hmun chu i ni a, ka tana chatuana chawlhhlenna tur chu. He hmangaihna ah hian in kalhkhung ila, tumah lolut ve tawhlo tur leh tummahin an hawn leh tawhloh nan Chahbi hi i paihbo daih ang aw” tiin insi riala ding chunga kawnga in kuahin Bay of Bengal Tuipui dumpaw nguk lam chu an thlir a. Thli thaw heuh heuh kara tlai ni nem sen phut chuan an dinna mual chu a chhun sen ruih bawk a.

Tuipuia hlataka Lawnglian kal chuan lo hriatpui ni awm fahranin puanzar phe hlawp hlawp in tuifawn rual chuan a bu nghut nghut bawk a.

An dinna tlang zawl chu a zau lemlo a, tuipui kam a nih vang leh tlak mai a hlauhthawn awm  avangin a hungna mawi tak a awm a, chu tuipui ep chiah chuan kawngpui mawi tak a kual nguai bawk a, hmuhphak mai tuipui kamah chuan  chhawl hnah hmanga siam eitur zawrhna bûk a tlar ngiai bawk a. Tuifawn ri ham ham karah chuan Hmangaihna avanga thutiam laa damchhunga inkawp tlat tumte pawh biang insi rialin an ding a, an rilru ah chuan hnunglam hnuchhawnin hmalam  hun hlimawm zawng zawng a awm a, an in en a, an nui var var a.
 “Ka thinlung hmangaihna ah hian damchhungin lo cheng la, ka ta leh ita ni reng turin” an inkuah a, “ I hmangaihna thinlung kawngkhar ka hawng tawh a, midang luhtheihloh nan ka in kalhhnan lrh tawh bawk a, chahbi hi ka tan awmzia a awm tawhlo e” tiin an phun mawlh mawlh a, Tala thar var, tle sar mai leh Chabi thar chu an vuana, an awmna tlangzawl hungna ah chuan kut invuan rial in an kalh a. Nui var var chung leh tihtak hmelpu taka lo dingchhuakin, “Kumtluang in” ti chungin an chahbi chu Bay of Bengal tuipui thim mûk ah chuan an paih ta.

Tumah hi mahni chuan a famkim theihloh a, famkim tura siam pawh kan ni heklo, midang mamawh leh ngai em em tute vek kan ni. Midang kan mamawh miahlo anih chuan mi kan ang zanlo a ni ang. Hringfate hi Tala leh Chahbi ang kan ni a, kawppui nei tura duan kan ni. Kan kaeppui tur awm mi hi Pathianin a siam theuh si a. Chu khuanu ruat chu a zawm diktute kan nih hian mi pangngai leh mi ang kan ni a, Siamtu siamchhan ti hlawhtlingtu kan ni bawk.

Tala leh Chahbi chu in kawp tur, in ang miah silo, in mamawhtawn a, in chawimawi tawna, in ti hlutawn an nih angin hmeichhia leh mipa inkawpte hi Tala leh chahbi ang chiah an ni. Tala leh Tala, Chahbi leh chabi inkawp hi zawng an in chawimawilo tawn a  an in ti tlawm tawn mai mai a, awmze awmlo leh hlutna neilo an ni.

Ramdang a bikin khawchhak lam ah hian an uar em em a, hmun remchang deuha tala lo inkalh tlar tuarh i hmuh pawn mak ti lovin hmangaihna vanga lo awm a ni tih i hrereng dawn nia.
Pic: Chantaburi Thailand shot by Nikon coolpix
007 (DOUBLE - O - SEVEN)

                   -amama-

British secret service agent behchhana thawnthu lar deuh James Bond series hi i hre tawh ngei anga, a changtupa code name chu 007 a ni. He series lehkhabu ropui leh lar tak hi lehkha zir tui vak lo Ian Lancaster Fleming an kum 1953 a a ziah țan kha a ni.

Fleming hi mi hausa tak chhungkua atanga lo chawr chhuak a ni a,  Robert Fleming &Co tih Bank lar tak neitute chhungkua ami a ni, a pa pawh MP a ni thin. Jourbalist ani a, Novelist a ni bawk a  Naval Intelligent Officer a ni bawk. Thawnthu bu 12 leh thawnthu tawi 2 a ziak a, a1964 a  athih hnu ah ziaktu hrang hrang mi 8 in Bond lehkhabu hi an ziah zawm a ni. Bond bu hnuhnungber chu 2018 khan tlangzarh a ni nghe nghe nghe.

Bond hmanraw tha tak  tak te hi Q company supply a ni a, Q chu quartermaster tihna a ni tih hi tilang tel ang. Infiamna ropui Olympic London in a thlen țum khan James Bond music chu London Philharmonic Ochestra leh Mr. Bean in an play nghe nghe kha.

007 James Bond, 'my name is Bond, James Bond' chu UK secret service ropui ber niin thihna thlenga hremna lekkawh thei khawpa thuneihna nei chungchuang kha a ni a, a film pawh a lar narawh e, James Bond filma nula lang tur hi film dang zawng zawng aiin an thlang uluk zawk bawk thin. A mah lema changtu actor te pawh hi an ngai ropui viau a, an hmun pawimawh tak takah an thlalak an tar keu kuau mai.

007 ka hriat hmasak ber chuan Mobile phone hi ala awm hauh lova, inter net chu sawiloh, Police station leh Post Office ah bak Telephone a awm ka hrelo hial a, sava veh rual kha kan ni maia kan thil hriat pawn dai a pel thui tamlo reng bawk a.

Mahse 007 hi chu kan hre chiang ve em em thung, mi chuan sap ram 007 an hria a, keini chuan kan hreve lo, rahtlan awmna te, bellei sawh tur tamna te, sahdal thang kamna turte kan hre daih zawk a, sap 007 aiin kan 007 hriat ah kan chiang zawk daih nghe nghe a, kan buaipui nasa zawk bawk.

Rawng chi hrang hrang ni mahse a țial dan design chu a in ang vek a, a in lenhleih tihloh ah chuan design khat vek a ni. A dung leh vang zawngin a vaiin a țial chhuak vek a, han en mai pawh hian mit a la em em a, a ropui a, kan tan he 007 hi thil thar a nih vangin kan ngaisang em em a, kan belchiang nasa hle bawk a ni.

Khawi lam atanga lokal nge a nih a, eng kawng nge a rawn zawh a, engtiang chiaha lothleng nge hrelo mah ila khawchhak lam atanga lokal a ni tih kan hrechiang em em thung si. He thil lo thleng hian kan hunve lai Era kha a rawn thlak danglam nasa em em a, theihnghilh mai theih pawh a nilo.

A  mah chu a dung leh vanga țial kan tih tawh kha  nylon puan tha em em mai, rawng hrang hranga țial nisi, duhthlan theih tura rawng hran nei si, elastic tha  deuh invuah a ni a, a sawi uar chuan Bekang rawng thlengin a awm an ti. Chuvang chu a ni ngei ang ‘Burma underpant Bekang rawng’ tih tawngkam alo chhuah hial ni.

Ni e, a hun lai chuan he kekawrte hian zofate a run takmeuh a, a kawng ah thir tle ver vawr hi a awm a chutah ngei mai chuan 007 tih hi a in ziak kalh mai a, a chhuanawm takzet. Phai țhui, a suihna awm thawl pui pui a kekawrte hak a ngai talo a, taksa rem zaihin kan ha țial ta  țhaka, a kawng ah 007 ala awm leh nghal. A hun laia thil hre fal bikte phei kha chuan, 'Tuia tlaklohna a ni a, mi ramah chuan swimming pool ah an dive a, kekawrte a tlak mai loh nan leh mahni pawh pil mailoh nan he Thir phek 007 hi an dah a ni' an ti tlat a lawm, kha vang tak khan a hlutna  a thuah hnih leh zual.

Sikul chawlh hnu a kan chhun lam hna ber chu saihlum hrual țeuha sava veh kha a ni leh mai a, kan tal paw thei bawka kan chhungten tuikhura inbual turin min tirliam ziah țhin a. Tlai lama kan inbual chuan thuk bulah thutthleng tê kan tunga kan kekawrte phai thui ngei mai kha kan hem khu vung vung thin a, a spare kan neih miau loh vangin kan hak leh thuai a ngai si a. Chhun nisat laia inbual erawh chuan kan phoro thuai thei a a zia awm.

007 ngei mai chu  kan thianzaho a alianber mai chuan a nei thar ta, a rawng lah a mawi narawh e, kan awt ve hle naa kan la lei ve mai thei silo, a ni lah hi kan boss deuh roh, sava veh leh ramkalna lama min kaihruaitu a ni a, a thu kan awih viau bawk a, a țawng ran ang angin a che rang bawk a, kan zah viau a ni. Chutia hotupa berin  Burma Underpant 007 a neih tak ah chuan kan thianzaho community a khawih chhe phak ta tlat mai!

Hotupa in Burma Underpant 007 a neih hma kha chuan kan Thianzaho community kha a țha a, welfare zahawm tak nei ang hi kan ni, kan in lungruala, kan thil tih reng reng kan tiho țhap țhap a, tlai sava veh zawh pawn a huho in kan inbual țhin kha a ni a. Tunah chuan chu 007 chuan kan boruak a ti danglam ta tlat mai. Daihnai tuikhur lungpher chunga mipa leh hmeichhia inbual suau suau țhin kha kan ni a, Hotupa chuan Burma underpant 007 han inbualpui a han chettlat pui chu a duh dan a ni ta.

Nikhata vawikhat inbual pawg tirhluih kan ngaih lai khan, kha 007 vang khan kan duhloh danin kan awm ta fo mai, inbual ni (inrinni) ah ngat phei chuan tleirawl rual an insu a, an inbual bawk si a, hotupa in inbual turin min rawn sawm a, lungpher chungah kan han in phelh sap sap a, a hnuhnung berah a ni chu a in phelh ve chauh a, a 007 chu kan lo en țhapa, tleirawl ho pawn an insuklai chawl meuhin an lo thlir fo thin. Kan inbual zova nisa nuam laiah hmawlhte in kan sam kan thai/phiat ro a, chumi pah chuan kan kekawrte kan zar ro thin a.

Mahni inlama chhun chaw eia kan țin dial hnu ah chawhnu her a lo ni a, hotupa tuikhur hnaihber chuan tute nge tuikhura awm tih a hriat vang chuan inbual tur bawkin min rawn sawm leh a, kan hnial ngam silo, nidangah lém tirhluih ngawih ngawih ngai kha, chu 007 vang chuan ni 1  ah vawi 2 inbual kan ngai tafo mai.

Sava veh a lang tawh lova, saihlum hrual a lang heklo, tlangsam bawhen paha in rallem chan kan hlamchhiah țhaka, aidu silai leh hnahthianghlim a sipai form siam pawh kan chawlhsan titih ta, thinglukham put paha daia reitak tak awm thin kha kan haw thuai thuai ta a, Vahritathei leh Khurpui bula Theiarbawm pawn lotu a nei ta meuhlo, chung zawng zawng aiia pawimawh chu 007 ha chunga inbual kha a nih tawh vang a ni.

Chhungte hnena kan ngen tak chhen ah chuan “a hmul tawh reng reng em ni” an tih pawn neihloh kan hlau tawh si “aw, a hmul țan” kan ti thuai thuai tawh hlawm a, chhungte an nui dar dar thin.

Tunah chuan Hotupa pawh a chungchuang reng thei tabiklo, a hnung zui ni mahila kan lakah a uang thei tawh biklo tlat, a chhan chu 007 kan nei ve tawh tlat a, inbual pawn a danglamna leh a chungchuanna kha a awm tawh biklo a, chu vangin nikhatah vawi 2 kan inbual ta ngailo a, dai lama sava te erawh an ți  sawt thung.

(A anpui pic ka neilo)
MUMANG RAWNG
 (THE COLOUR OF DREAM)
                      -amama-

"Piallei ah dar ang tawngin, sakruang kimtlang nemte puan iang zutlo mah ila, Min tiam rawh Tawnmangah tal in Di turin."

Ka u pakhat chu Hmarcha kunga a rah sen leh hring inpawlha a lo awm tuarh hian, a hmin sen nia ahriat a lawhve chu a hring a ni zel  thin, chutiang ang mi chu an tam em em a, ka nu in a eng a tih chu a hring a ni thin bawk. Chutiang chu colour blind (rawng hmuh dan diklo) an ti thin a. A sen mawi kan tih em em hi mi thenkhat tan chuan a hring an lo ni daih a. Ni chhuak êng sen phût maite hi mi thenkhat tan chuan a mawina a awm hranpa hauhlo a sin.

Rawng hi a pawimawh em em khawp a, chu rawng chuan thil a hlutna nasa takin a tipung a, thihna leh nunna a thlen fo bawk a ni, Grape dum a tuihmel ang chiah hian Apple sen hi a in hmeh em em bawk. Ransa te hi a pa (male) apiang an rawng a mawi a, pangparte hian rawng neilo tase enge a mawina ni ang le? Mihring ah pawh vun rawng avang hian mi tamtakin hrehawm tuarin thihna hial an tawka, hmelchhe tak pawh a vun a ngo hle chuan a langmawi lawi si. Phul chu a hrin dupna hi a ropuina a ni a, Upa chu a lu a kelsam țo a, a lo țuak var vau vau hi a ropuina a nisi. Rawng hian kan lakah thu a nei a, thil a tithei a, hlutna a nei bawk.

Puanthem rawng hrang hrang zawmkhawm a kawrlum thui vangin Coat of mmany colours hla mawi tak kan nei a. Pangpar ten rawng hrang hrang an neih tehkhin in India ram chu pangpar huan zau tak anga sawi a ni bawk thin.

American Presidential election  campaign te leh Impeachment chungchangte, Brexit leh Irag ram buaina te, Hongkong tualchhung buaina leh Australia ram kang duai duai te, CAA leh JNU buaina zawng zawngte tihbuai phakloh leh kaihharh zawhloh a, zo tlangsang boruak thawveng hip a, tui zet maia i mutthilh laiin mumang i neive tawh em?

Mumang sawi takah chuan, a finfiahna tak hi awmlo mahse mihringte hian engvanga mumang nei nge kan nih? Kan la tawn ngailoh leh hriat ngailohte, kan sulhnu hlui taktakte hi engvanga mumanga hmu nge kan nih tih hi an zir renga, an thawk mup mup reng a, engtik ah tak hrechhuak ang maw, a tak pawh nilo mumang mai mai kan scientist ten an buaipui si.

A ni takah, chhun lama han tal hah deuh phei hi chuan zanlam menrei a har em em a, zanriah eikham hi chuan kan nguai nghal bur mai a. Mahni khum laizawlah tu mitmei mah veng lovin kan han muhil siai siai mai hi chuh - lei theih nise ka ngam huai ngawt ang le.

Kan mumangah hian eng eng emaw kan hmu a, kan nunhlui leh kan sulhnu thenkhatte hi kimchanglo deuhin kan han hmu a, chutah engemaw ah hian a han chang leh thut lawi a. Hmelhriat loh, hmun hriatlohna ah te kan han kal tak lâwp lâwp bawk a. A chang leh van lamah eng eng emaw kan hmu a, a chang leh khawvel tawp mai tur anga rapthlak kan hmu a. Kan mumang hi a variety em em mai a, mitkhap kar pawh nilo ah thildang alo lang leh a, chutiang reng reng chuan kan mumang hian zanlamah min pâwl thin.

Thil chianglo sawi nan Mumang hi an hmang thin a, chuvangin “mang nung” han tihte hi a awm phah thin a, Bible ah pawh hian Pathianin a mite biak nan a hmang fo mai.  Mahse a tamzawk erawh hi chu Film tamtak tawite te a lakkhawm a play vak te pawh hi a ang thin thung.

I chhut ngai em? I mumang i hriatrengte kha han ngaihtuah la, nizan maia i mangte pawh kha, Ni a sa hle, a thim hle, ruah  sur, khua a dur kuih kuih , a lo eng pup tih vel a ni tlangpui a sin. Rawng (colour) chiang taka sawi tur hi i hre zeuh zeuh chauh mai thei, pangpar mawi tak te kan hmu thin a, ni tla tur sen phút te hriatreng tur chu kan nei nual ang, mahse kan mumang takzawk hi eng rawng nge ni le?

Ni salo, ruah sur silo, eng kulh tho si, mahse thim deuh ruih ah te kan khawsa tlangpui a,  mumang  tihtak ah chiang fekfawka hriat lah kan nei meuh heklo a, kan hre zeuh zeuh zawk a ni a, kan mumang lah hi, sawitawh angin rawng mumal neilo, rawng neilo ni silo, rawng nei ni silo a ni fo lawi si. Chuvangin mitin zan mut hlana min pawla min tlawhtu mumang hian rawng mumal tak a nei a, chu chu, Rawng nei si, nei silo a ni a, rawng hrang hrang a ni a, eng rawngmah a nilo bawk.
Kan mu ang e Sweet Dreams.
THINLANGA

               -amama-

Pa dawlhkai țha zet zawt, mi pangngai aia sang leh lian zawk, kawr halo a awm a ni a, khawchhungah hmuh mai turin a awm ngailo a, dai ah, thingphurhna tawk vela hlaah a awm thin. A tawng ngai lova, a kal lai emaw a thu lai emaw pawh miten an hmu ngai heklo. Sam sei hnuang mai a nei a, a mitmeng pawh rum tak a ni. Phenglawng tum thiam tak a ni bawk a, chupa chu Thinlanga chu a ni.

Khairek ai pawn a hlauhawm zawk daih a, amah hnaih ngam an awm lova, mitin in an țih a ni ber. Engtin nge ei leh in a zawn a, engtianga khawsa nge pawh hriat ni hek suh. Tumah a tina lo naa tuman an nel thlawt lo.

Vawikhat chu Nula 3 hian dai ah thing an phur a, an phurhtur an fawm zawh tawh hnu chuan haw ta mailo chuan țhuthmun an han rem te te a, titi an vawrh chho ta a. Chutia tui em em a an titi lai chuan pakhat chuan,”Mahni phur ințan theilo chu in hawsan ah aw” a rawn ti a, an remti tlanga,  haw tura an han in țan chu pakhat chu a ințan thei talo a, an hawsan taa.

Mahni phur ințan tur chuan a han bei ngial a, mahse a thei silo. A mangang tawh hle a, nakin  ah chuan phenglawng tum ri  rat rat hi a hriaa, zah pawh sawilovin a phur țan turin a sawm taa, chupa chu lokal hnaiin “Min en miah suh ang che, min en chuan i thi mai ang” a ti a. Phur an in țan sak lai chuan nula chuan a han mitsir zauh a, chupa chu a thin a lo lang huang mai a, a thin leh a kawchhung dan lang hung tur hliah tur chuan hnah hian a hnawh țut mai bawk a, sam sei hneng hnuang, țihbaiawm zet hi an han hmu taa. Chu paliana chu ngawi rengin a ding a, a hlau em em ta mai a, a phur a phurhfel chuan hmanhmawh baklengin a tlan haw san taa. Chuta tang chuan chu paliana chu a thin alang vek tih an hretaa, "Thinlanga" an ti ta mai a. Mi zawng zawngin an hlau em em a ni.

Damlai reng Thin leh kawchhung han lang hung mai chu a rapthlak lutuk a, a hmai abal si, a sam sei hnuangte chu suk ngailoh a nih vangin a hlawm hêl hûl a, a mitmengte chuan thihna thlanthim hi a chhun run mai a, a thin lo lang huang nen: a hunlai chuan Thinlanga tluka hlauhawm hi he anchhedawng khawvel ah hian a awmlo reng reng.

Lalțin (khawnvar) eng hual tuau in dâp chhuat tliang hlurh chungah kan bawk kual thup a. Chhunlam sava veh leh daia chettlatna kan sawi liam liam hnu ah, kan lenna nula thil sawi thiam zet mai kha kan kiangah a lo țhu a, thawnthu ngaihnawm tak tak min hrilh a, kan hnaih tuau tuau zel a. A sawi zel a, a hlauhawm tual tual a, Khairêk phei chu kan hlau lehzual emawni, kan in si țhap zel tawh a. Kan lenna nula chuan,”Khairêk chu a chak em em a, a rukin mi a chang thin a, zan a ina haw te hian kawngka luchhungah a lo awm a, min khai rêk nghal tawp tawp thin” a tih vang khan kan hlau ngei mai. Kan zinga  alian deuhten chuti khati an lo tih belhchhah leh nghal a.

Zan a rei ta hle a, haw a hun tawh hle mai, haw kan rawt a, kan tho sang sang a, mahse kal hmasa tur kan awmlo tlat, pawn chu  a thim hian a thim mûk mai a, pawnlam kawngka luchungah enge awm dawn kan hriatloh vangin kan chhuak mai ngam tlat lo. Nula-i chuan, “A hlauhawm loh, lokal rih ru, ala hma lawm, a dang ka hrilh leh ang che u” a lo ti ngei a, chhuak hmasa ngam hlawm heklo i, kan bawk leh ta țhap a, Lalțin eng kan bial leh laih a. A hma aiin kan bial zim tawh a, kan in si deuh țhap nghal pang a. Chutah leh, Thinlanga ngei mai chu a sawi ta. A thenin beng an hup a, naupang a ei zo zel tih kan han hre phei chu kan hawna tur kawng rilru ah a lang zut zut mai.

Riah ngawt thu awm hek suh le, kan zinga lian deuhte ho chuan hma an hruai a, kawngka hawn leh tlanchhuah kan rual huk. Tumah Khairêk chuan a khai hmanlo ni tur a ni, him dam takin pawnah kan ding far hlawm a, chutah, mahni inlam theuh pan a ngai ta, kei hi kan in a hlaber ziah bik a, ka thin hi a rim ngawih ngawih a, zanah ka leng tawh miahlo ang tiin zan dang ang bawkin ka in tiam leh mawlh mawlh a.

Electric a awm lova, chuvangin street light chu van eng deuh pup chu a ni mai. Kawng chanve thleng chu kalpui ka nei thin a, thim zingah engmah sawi lovin kan kal a, rilru ah thil pahnih hian lian takin min kar ut ut a, chutia kan rilru kawma kan kal lai chuan ka thianpa chuan enge maw a pal thawi deuha, a pai ta khut khut mai, țe tuarh pah in kan in kuah, Khairêk nge Thinlanga kan hre theilo, a thim si, tlanchhiat ngaigna pawh kan hrelo,  mahse engemaw hi a lo ding hluai a, Bawng alo ni tih kan hreta a,kalkawng ah Bawngrual an lo bawk niin kan thaw deuh huai a, hmulthi erawh a ding sung sung a, chumi hnu chuan Pathian hla kan hriat ang ang kan sa zui ta âl âl a.

Mahnia kal a ngaih chin chiah ațangin ka tlan țan chiah țhin a, kawng bumboh karah thaw huam huamin kan in  ka thleng a, pawn atangin “Nuuuuuu” ka ti zui nghal zat. Kawngkhar ka han hawng tur chu tukhum sam hi a ding suau mai a, Khairêk in min khai dawn nge dawnlo tih ka hre silo,  inchhungah kawh pawt in ka lut nghal a. Ka him ta.

Thinglukham put chu keini ang rual hna a ni ve a, daiah thingtuai chawnpuar tiat vel kan va zawng thin a. Thing țha leh chhia kan thliar hrang lova, kan hmuh apiang kan kit a, kan pu haw lâwp lâwp țhin. Chutia Thing lukham pu a kan kal chuan, sava kan veh nghal tlangpui a, a nihloh vek chuan Mau silai siamin kan buai thei hle.

Tun țum kan thinglukham pu chu kan boruak a dang ta tlat mai. Kan tla hla ngam mang lova, hla deuh hleka sava awm pawh kan en liam mai mai a, mau silai siam nan mau ngil kan zawng zau ngam tlat lo. Kan sawi lang hauhlo naa kan rilru ah engemaw a awm tlat  hlawm a ni. Kan vaiin Thinlanga kan hmelhriat tawh a, a turu zia leh naupang a ei thin zia te, a thin a lang vek tihte kan hriat bakah nula pathum thingphur pawh ngawirengin alo en reng tihte kan hre tawh tlat a tin ni kan thla a muan theihloh ni.

Kan thing put tur kan kit zo a, kan tan leh vek tawh. Nidang ang chu nise kan hlim hun vanglai tak tur kha a ni tawh, kan pu tur chungah kan thu far a, sairawkherh kan ak a, chemtum kan hum far bawk a. Chutia kan thut ngawih reng lai chuan kan veng pathlawi hi kan chhak lam atang chuan alo chhuk thla chu lo niin, a thawm kan hre chiah chu kan hawi rual dual a, amah kan hmu chiang thei silo, tang hrû in posi lai zetin kan hawi chho thap a, chutah, kan senior ber mai khan “Thinlanga” an ti phut mai a leh, kan thingtuai kan chuh a, rang em em in kan tlan nghal, kan thing put chu a rih leh rihloh pawh kan hrelo, Thinlanga lak ațanga a hla thri angbera tlan chu kan tum tawp, kan hah lutuk, kâ ah thâwk a leng tawhlo, kan chawl a, inring tak chungin kan hnunglam kan hawi thap a, mahse tumah kan hmulo a, thawm kan hre heklo a, kan thla a muang zui veleh ta.

Dai bul mai tak tak, Hnahthianghlim tamna ah kan chawl a, chung hnah hmang chuan sipai form leh kawnghren chi hrang hrang kan siam a, lukhum mak pui pui kan siam bawk a, kan ri chel chul ta mai a, chutih lai chuan kan veng pathlawi chu a lo haw ve ta a, kan bul alothlen chuan “Nachin khan in va tlanchhe nasa ve” a rawn ti a, a nui kur kur a, “Thinlanga emaw kan ti che a” kan tih chuan a han in ti hlauhawm thar leh vel a, mahse kan hlau tawhlo.

Thinlanga kha a dam tawhlo a ni chek anga, tuman an hlau tawhlo a, a chanchin an sawi tawh ngailo bawk. Khawdang dâi vel ah a  insawn nge pawh hriat a nilo a, a thin kha a la lang reng em tih pawh hriat a ni heklo. Khairêk kan hlauh em em, tukhum sam ding vek khawpa kan hlauh thin lah kha Ûm, tui paina atana an lo siam mai mai ani tih kan hre tlai khawhnu tawh bawk si. Mahse Thinlanga erawh kha chu tuman a chanchin an hrezui talo a ni ang, kan hlau tawh der bawk silo.

Nawngsawhnawh awm hmaa kan khawvela thil hlauhawmber pahnih chu Thinlanga leh Khairék a ni a, Tualsumsu kha hlauhawm tak a ni bawk.
KA ȚHIANTE

          -amama-

Dog is a Man’s best friend an ti țhin an tia, kei ka best friend ve chu Mihring ngat hi a ni tlat mai. Ran chu Ran an ni a, engtiang pawhin hmangaih teh mah ila, Ran mai an ni. Khawvela thil engkim mai hian pianphung leh nihdan kan nei vek a, chu chu nasataka beiin tum mah ila kan thlak thei ngailo, siamtu siamdan a nih miau vangin.
Ka Thiante hi an nihna leh hming thupin an chungchang ka han thailang mai mai teh ang.

Lalmawia a awm, Lalmawia chu tlangval a ni, Lalmawia chu ka thianpa a ni. Ani lo pawh thiandang tamtak ka nei. Kan titiho chang hian luck zual bik an awm ziah lehnghal. Lalmawia tak hi chuan a luckna a uanpui ngailo naa sawitur neilo leh hrelo a ni bik miahlo.

Kumpui linglet tehmeuh changdang kân miah lovin Parmawii a rîm thin a, an inhmu ngun bawk a, an in ngai viau rêng a. Lalmawia te chhung hi sumdawng mi an nih vangin hlate khuaah a zinfo thin.

Vawikhat chu a sumdawnna lama thil zirbelh turin chawlhkar khat lai mai Phai lamah a zin a, a lung a leng ngang mai le. Lohaw a chak tawhzia hi nitin message kan dawng hlawm a, a chhiatpui mai anga tih ngam khawpin lo haw achak a ni ber.

A lo haw ta nge nge. Zanriah eikham veleh  Parmawii hmuturin a in khalhchhuak nghal a, phai lam atanga a thil lo hawnsakte nen phur em emin  Parmawii te in ava thleng ta.
An chhungkaw member ang maia an hmuh ngun a nih vangin Parmawii chhungte pawh chuan an lo ngai viau a, an phûl pui hlut hlawm a. Parmawii nen a lenchhuah an tumthu a sawi pawh an remti nghal thlap. Diktak chuan kha leh chen a lo rim tawh a, an makpa atan an iai vaklo a, tin, amah alo khawsa thei ve a, a hmel a chhe hran lova Parmawii pawn chang dang kansan a tum biklo.

Khaw chung tlang thengthaw nuam zet mai, khawchhung êng tuarh thlir theihna hmun ah chuan insi rialin an thu a,  an hnunglama an car atang chuan music fan raih mai a ri riai riai a, phai lam atanga alo hawn Wine manto chi chu an bulah a in hung a, titi siam siam pahin no an dawm dun a.

“Ni khat lo reizia leh Zoram ngaihawm zia ka zu zir a niber mai” Lalmawia chuan ati a, a lunglen zia chu hahîpin a sawi a niber. Parmawii chuan, “Nia i zinbo hlan khan ka ngai lutuk che a, nitin hian lo haw tawh la tiin duhthu ka sam thin” tih pahin Lalmawia kut chu a zut heuh heuh a, in duh deuhin an in kuah vawng vawng a. “Haw tawh ang, a tlai tawh” Lalmawia chuan a ti thut mai. “I no kha inzo la, haw har chu a mawilo” a tihzawm leh nghal zat a. Parmawii chuan, “A la tlai loh hi, ngati vut vut nge” tih pahin a tho ve nghal a, lungawi vak lovin Carah a lut nghal a.

Parmawii te in zawn an tlan mek lai chuan, “Tlan tlang rawh, ka la haw peihlo” a tih vangin muangchangin an tlan tlang leh, Parmawii lungawi vaklo chuan car chhungah an wine chu a in leh pawp thin a. Venghmawr a fal deuh nalha Middle School tual nuam zet, fianrial si ah chuan an ding a. Motor atang pawh chuan chhuk ta nge pawh an tilo. “ Min lo kuah teh,” tih pahin Parmawii chu Lalmawia awm ah a thle phei a. “Kha leh chen i zinbo a, ka ngai em em che a, min ngai velo em ni” a han ti hnâp a. Diktak chuan Lalmawia ka țhianpa hian a ngai lutuk tlat, awm ngaihna hrelo khawpin a lung a leng. Mahse a lunglenthu nitin min thawn lai khan a lunglen chhanber Parmawii hi alo thawn ve ngam ngai miahlo. Zanin pawh hian a chhuahpui thei hi a lawm a, athinlung a hlim veng veng, mahse engtia han tihzel tur nge tih lai hi a buaina a ni tlat. Lalmawia chu a awm a nuam tlatlo, “Kal tawh ang aw, helai hi nuam ka tilo” tih leh motor start arual a, an kal zui chu a ni mai.

Parmawii te in thlen hma hian Damdawiin hmun fai nuam tak a awm a, chulai zawn an thlen chuan, “Ding rawh, ala hma ka haw peih rihlo, tahsawn lut ang” Parmawiin a tihtlat vangin an lut leh ta nge nge. Phul hringdup chungah an thu a, “Ka tan i inseng nasa si, thil tamtak min hawnsak a, ka lawm lutuk. Keipawh i ta ka ni a, engmah ka uilo” tih pahin Parmawii chuan a rawn fawp chawt mai. Lalmawia pawh chuan lo fawp let ve in an in pawm vang vang a. Mahse boruak a sosang theilo, “Vawiin a kalo haw na ka chau, bakah i chhungten an ngaihtuah ang che, mut hma ka duh” tih pahin Lalmawia chu a ding ta hluai mai a. Rang zetin Parmawii pawh chu a rawn ding ve nghal at, “Hm, kan haw ang, kan haw em em ang, i mu nghal hmak dawn nia. I hah si” tih pahin car ah a lut a, kawngkhar a khar tau țhuai. He mi hnu hian vawikhat mah an leng dun tawh ngailo. Ka thianpa Lalmawia hi a lucklo a nilo, luck dan a thiamlo a, aw avan pawi thin tak em! A hnu reivaklo ah Parmawii chuan pasal a nei ta nghe nghe a, ka thianpa nen ngei chuan present kengin ruai kan țheh nghe  nghe.

Roberta hi kan zingah chuan a lehkha thiam pawl tak a ni a, chhungte an nei țha bawka Zirtirtu ah a tling ta mai a. Khaw thenawm lawka Primary school ah a thawk ve a. Zan hnih zan thum te a han riak a, a lo haw leh thin a, chutiang reng reng chuan a thawhna khua nen chuan min kartawn vel a. An khaw VCP te chhung han bêl in an nin an lo duhsak em em a. Fanu mal hmeltha leh ngo zet an nei nghe nghe a, a hming chu Zorini a ni.

Fur lai e tilo chuan tunlai chu a rawn lehlang fo mai a, a scooter upa lam tawh hian a tlan nul nul thin roh a. A thawhna khua chanchin chu a sawi peih bawka kan hrebel em em vek tawh.

Vawiin chu haw hma a tum viau naa zing atangin ruah a sur deuh reng a, a rilru a in khâp nasa viau mai. VCP te nupa lah chu an contract Bill buapui turin Aizawlah zan hnih riak turin an kal daih mai hi a lo ni a. Haw a  rilruk mek laiin, “Hei Aizawl ah kan kala kan riah a ngai a, i nau (Zorini hi i nau an ti mai thin) ilo awmpui mai dawn nia aw” tiin VCP chuan a rawn phone a. Rilru kalh kimlo zetin riak turin a in dahfel leh ta a, tin, ruah a sur deuh reng a, haw a chakawm lutuklo bawk a.

Zanriah an ei kham tawh a, sitting room ah TV an thlir dun a. Zanin chu Zorini a in ha bul riau mai a, a mitsir zauh thin a, a ngo si a, mit ala hle rêng a ni. Rei pawh an thut hma in, “Ka buh thleina ka kawng a na lutuk, kan bawk zal lawk teh ang” tiin a room ah a lut a, thianpa Roberta chuan tuizetin TV chu amahin a thlir dauh dauh a, a serial en thin chu darkar chanve vel chauh nghah a ngai tawh lehnghal a. “U Robert, ka kawng min lo hmeh teh  ana em mai” Zorini chuan a rawn ti lauh lauh a, room ah chuan ava lutve ta a.

Pawnfen hnuai chhîng te chu duhdah deuha hlim luih ang mai hian a sexy tawk chauhin a lo feng a, a Tshirt thawl deuh hak hnuaiah chuan engmah a ha lova, khumah chuan a lo bawkkhup a. “Ka hmet dam thiam velo a nia, ka serial a chhuak tep leh nghal” tih pahin Roberta chuan Zorini kâwng chu a zut tan nghala, ruah lah chu a sur cherh cherh reng bawk a. Nula nalh tawk, amah pawhin a mitsir rukfo mai, hmeltha si, ngo bawk si chu a zut mek a, a hnunglam a han zût chhoh chuan a Tshirt chu a hlîm veka, engmah a ha tawhlo, a sa up up hian a hre tlat. “Ka malpui te kha hmet tel teh aw” Zorin chuan  rawn ti a, a rum leh hak thin a, a hnung atangin a malpui lam a zut thla zel, mahse, ka thianpa dâwn lungrukin a tuar thei tlat tawhlo, a hmaa nula, a melhruk fo țhin ruak kûnga awm chuan  a nun a khawih danglam tlat. A hmet tawhlo, a zut heuh heuh ringawt tawha, Zorini chu a in let thuta, Robert a chu a kuah chawt a, a awm ah a paembet tlat a, aw khur der der hian,”U Robert..” a ti zawi raih a. Ka thianpa ngei mai chuan, “Min thlah teh thawk a har... ih..ih.. ka serial en duh a chhuak chiah” tih pahin a tal chhuak a, sitting room lam a pan leh hmiah mai a nih kha. VCP te nupa lothlen hma chuan vawi khatmah an in be tawh miahlo. Ka thianpa Roberta nge nge.

He ka thianpa  Sangzuala ve thung hi chu kan titi ho chang pawhin a luck ber lawr lak a, nula keu deuh chu a lo ex hman ziah lehnghal. Kan veng nula chhelo number a neikim vek a, chumi birthday, chumi pass lawm tih vel hi a ngah thin a, kan awt lek lek thin. Tawngkam te hi a thiam a, a zak vak mang silo a, a lar pawh a lar phian in ka hre thin.

Nula  lakah hian a tlatlum viau ni a kan hriat lai leh ama insawi dan  anih lai hian, chutiang chiah chu a lo nilo deuh a ni ngei ang, a bialnu ni a kan hriat, kan rim pui ngatte hian rei vaklo ah amah ka thianpa Sangzuala nilo hi pasal ah an nei ziah a, an inneih lahin kan kalve ziah bawk a. Ruai nghah chhung hian, “Ka  duh chuan ka khawih thei reng a, mahse ka tichhe duhlo a” a ti ziah bawk a, kan awih leh thlap zel bawk a. A sawi ang hi a ni tak tak ang, titi ho rêng hian kan chung en thap a, nula laka chetlak dan zawng zawngte hi ama min hrilh vek hi a ni tlat.

Kan khuaa lăr ve deuh hat khawpa nula hmeltha bulah hi chuan ka thianpa Sangzual hmel hi a lang ve vah thin a, kan chhuanga, kan thik lek lek a, kan han zawh hian, an nihna ala rei lutuklo  naa an in zui ngun thu a sawi mai thin. Nula nu leh pa lah hian an be țha thei khawp mai lehnghal a, “I bula an awm chuan kan ngaihtuahlo” an ti fo mai bawk a. Kan bialnu kan rimin an bula thut pawh kan zah laiin ani ve chu kan han lenpuite hian kan hmuh laiin ahan kuah vel thin a, kan ngaisang viau thin. Mahse a bialnu a zui deuh ngat ngat te hian reilote ah ka thianpa ni lo midang hi pasalah an nei zel a, hei tak erawh hi chu a in enfiah a ngai ka ti ve.

Kan nula rim haw kawngah te hian, “zanin khan ka kiss thei renga, a hnute pawh ka khawihsak thei reng, mahse ka duhlo a” a ti fo thin a, mahse chung a khawih theihte chuan midang pasalah an nei leh thin. Ka thianpa Sangzual zet hi chu a luck em em a, duh se chuan nula hmelțha kan cho rualloh pawh hi a khawih chhe thei reng, mahse a duh ngailo, a kiss thei reng mahse a kiss duh ngai miahlo, an hnute pawh a khawih thei reng mahse chupawh a duh ngai miahlo, hei vang hian ani ang, nula nu leh pa ten " I bula an awm in kan ngaihtuahlo" an tih țhinna chhan kha.

Hei ka thianpa Sangzuala chu mi zawng zawng U niin ala tlangval char char.